Kemijski simboli – razumljivi u svim zemljama svijeta | Profil Klett

Molekulsku formulu vode napisat će jednako svi narodi svijeta

14. rujan 2016.

Kemijski simboli – razumljivi u svim zemljama svijeta

avatar
Autor: Anita Terzić Šunjić

Do danas je otkriveno 118 kemijskih elemenata, a svi su oni svojim kemijskim simbolima upisani u tablici periodnog sustava elemenata prema rastućem atomskom broju. Jeste li se zapitali zašto su elementi označeni simbolima? Odgovor je vrlo jednostavan: zato, da bi kemijsko pismo bilo jednostavno te prepoznatljivo i razumljivo svim narodima svijeta (slika 1.1.). 

 

Slika 1.1. Periodni sustav elemenata

Prvo sustavno označavanje kemijskih elemenata postojalo je već u starih Grka i Kineza, a alkemičari su pak imali svoju simboliku. Veliki napredak učinio je John Dalton uvodeći simbol za svaki tada poznati element (kružić s nekom oznakom ili slovom unutar njega). Formula spoja napisana na taj način bila je za svaki i malo složeniji spoj vrlo nepregledna i nespretna za pisanje jer je bila sastavljena od onoliko simbola koliko atoma ima u molekuli (slika 1.2.). Valja naglasiti kako su mnoge tvari za koje danas znamo, a koje su složenije strukture, u ona vremena bile smatrane elementima.
 

Slika 1.2. Kako su se mijenjali simboli elemenata tijekom stoljeća

Kemijsku simboliku koju danas rabimo, predložio je švedski znanstvenik J. J. Berzelius 1814. godine. Za simbol kemijskog elementa uzeo je početno slovo njegova latinskog imena. Za simbole elemenata čija imena počinju istim slovom, početnom je slovu dodao još jedno slovo iz njihova latinskog imena (slika 1.3.). 

Slika 1.3. Simboli nekih elemenata

U međusobnoj komunikaciji kemičari diljem svijeta spojeve opisuju imenom dobivenim primjenom dogovorenih pravila, ali ipak svaki na svom jeziku. No daleko jednostavniji i svima razumljiv način je prikaz kemijskom formulom (slika 1.4.). Na taj način kemijski jezik postaje zajednički i razumljiv svima i u tome je njegova međunarodna vrijednost.

Slika 1.4. Izvadak iz japanskoga teksta

Svjetski savez kemičara IUPAC izdaje preporuke o nomenklaturi, terminologiji, simbolima i jedinicama za različita područja čiste i primijenjene kemije te srodnih znanosti. Te se preporuke objavljuju u časopisu Pure and Applied Chemistry ili, ako su opsežnije, kao posebna izdanja u obliku knjiga. Za svako je područje kemije unutar IUPAC-a dogovorena boja prema redoslijedu: I. fizikalna kemija – zelena, II. anorganska kemija – crvena, III. organska kemija – plava, IV. kemija makromolekula – ljubičasta, V. analitička kemija – narančasta. Te su međunarodne preporuke u krugu kemičara poznate npr. kao “Zelena knjiga IUPAC-a” ili “Crvena knjiga IUPAC-a”.

Mali pojmovnik kemijske simbolike

 

Kemijski simboli su građevne jedinice kemijskih formula. 

 

Kemijski simbol ima kvalitativno značenje jer kazuje o kojem se elementu radi, ali ima i kvantitativno značenje jer označuje jedan atom tog elementa. Veći broj atoma označujemo brojem ispred simbola. 

 

Kemijska formula sažeto prikazuje broj i vrstu atoma od kojih je izgrađena molekula nekog elementa ili kemijskog spoja s kvalitativnim i kvantitativnim značenjem.

 

Formule kemijskih spojeva sastavljene su od simbola elemenata od kojih je formulska jedinka građena. 

Indeks uz simbol označuje broj pojedine vrste atoma u molekuli.

Kemijska formula označuje jednu molekulu elementa ili kemijskog spoja i formulsku jedinku ionskog spoja.

Veći broj molekula označujemo brojem ispred formule spoja, a naziva se stehiometrijski broj

 

Kemijskim formulama možemo prikazati molekule elementarnih tvari i spojeva te formulske jedinke. Kako su molekule elementarnih tvari građene od istovrsnih atoma, prikazujemo ih simbolom elementa, a indeks uz simbol označuje broj atoma u molekuli.
 

Vezani Članci

Pogledajte tematski slične članke

Vezani Sadržaj

Pogledajte našu ponudu sadržaja

udzbenik
Albina Battistutti-Pecha, Željko Mrklić, Maja Petković, Nikolina Štiglić
udzbenik
Roko Vladušić, Miroslav Pernar, Sanda Šimičić
udzbenik
Elvira Kovač-Andrić, Ana Lopac Groš, Nikolina Štiglić